Gördüğüm en farklı ve en etkileyici camilerden birisiydi. İlk önce isminden de anlaşılacağı üzere burma minaresi ve üç şerefeli minaresi ile dikkat çeken bir cami diye düşünerek gittik. Ama baktık ki caminin dört farklı minaresi var ve hepsi birbirinden farklı, çok araştırmadan gitmiştik doğrusu. İçine girdiğimizde enine uzunlamasına olması diğer camilerde farklı kılan başka bir özelliği olarak dikkat çekiyordu. Ama tam çıkacakken kubbelere ayrıntılı bir şekilde bakınca anladık ki tüm kubbeler farklı bir desenle işlenmişti. Dört köşedeki üçgen şeklinde kubbecikler bile farklıydı. Ecdat resmen taşı fırçayı dile getirmiş. Minareleri ve iç kubbeleri farklı olan bu camide artık farklılık aramaya başladı gözlerimzi ve iç avludaki kubbelerinde her birinin farklı desenle işlendiğini gördük. Gerçekten olağanüstüydü. Son olarak da caminin dışından baktığımızda pencerelerin etraflarının da farklı desenlere sahip olduğunu fark ettik. Belki başka fark etmediğimiz anti simetrik yerleri de vardır ama bu kadar hayret bize yetti. Hepsini olmasa da bir kısmını fotoğraflayabildim. Buyrun..
Üç Şerefeli Cami, Osmanlı Devleti’nin erken dönem mimari şaheserlerinden biri olup, Edirne’de II. Murad tarafından 1437-1447 yılları arasında inşa ettirilmiştir. Hem Osmanlı cami mimarisinde yeni bir dönemi başlatan yenilikleri hem de estetik yapısıyla büyük önem taşır.
Mimari Yapısı ve Özellikleri
Cami, dikdörtgen planlı olup merkezi büyük bir kubbe ile örtülüdür. Bu kubbe, dört fil ayağı üzerine oturtulmuş ve Erken Osmanlı mimarisinde merkezi kubbeli cami düzeninin ilk örneklerinden biri olmuştur. Yanlarında daha küçük kubbeler bulunan bu cami, sonraki dönem Osmanlı mimarisine ilham kaynağı olmuştur.
Üç Şerefeli Cami’yi farklı kılan en önemli unsurlardan biri, dört farklı minaresinin bulunmasıdır. Bu minarelerden en yükseği, camiye adını veren üç şerefeli minaredir. 67 metre yüksekliğinde olan bu minare, Osmanlı’daki en yüksek minarelerden biri olup, üç ayrı yoldan çıkılabilen merdiven sistemine sahiptir. Bu sistem, birbirine karışmadan şerefelere çıkılmasını sağlar ve dönemin ileri mühendislik başarısını gösterir.
Caminin diğer üç minaresi ise farklı boyut ve tasarımlara sahiptir. Bu özellik, Osmanlı cami mimarisinde ilk kez bir caminin minarelerinde bu kadar çeşitliliğin görülmesi açısından önemlidir.
Süslemeleri ve Sanatsal Detayları
Üç Şerefeli Cami, taş işçiliği, çini süslemeleri ve kalem işleri bakımından oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Caminin iç süslemelerinde rengârenk geometrik desenler ve bitkisel motifler göze çarpar. Özellikle giriş kapısı ve minare kaidelerindeki taş işçiliği Osmanlı sanatının erken dönem ustalık eserlerinden biri olarak kabul edilir.
Tarihi ve Önemi
Üç Şerefeli Cami, Osmanlı padişahlarının yeni mimari anlayışını ortaya koydukları önemli bir eserdir. Merkezi büyük kubbe fikrinin uygulanması, ileride inşa edilecek olan Selimiye ve Süleymaniye camileri gibi görkemli eserlerin temelini oluşturmuştur.
Ayrıca, bu cami Osmanlı’nın Edirne’den İstanbul’a geçiş sürecinde inşa ettiği en önemli yapılardan biridir. II. Murad döneminde inşa edilmiş olup, Fatih Sultan Mehmet’in gençlik yıllarında bu camide ilim öğrendiği ve ibadet ettiği rivayet edilmektedir.
Günümüzdeki Durumu
Üç Şerefeli Cami, Edirne’nin en çok ziyaret edilen tarihi yapılarından biri olup, halen ibadete açık durumdadır. Yerli ve yabancı turistler tarafından büyük ilgi gören cami, Osmanlı mimarisini ve sanatını yakından görmek isteyenler için eşsiz bir örnektir.
Bu cami, hem mimari açıdan hem de tarihi bağlamda Osmanlı’nın klasik dönem öncesi en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.
1433-1447 yılları arasında. II. Murat'ın yaptırdığı Cami Osmanlı Sanatının erken ve klasik dönem üslubu arasında yer alır. Mimarı Mimar Sinan'ın ustası Hacı Muslihiddin Ağa'dır.
Burada ilk kez uygulanan bir planla karşılaşılmaktadır. 24 m. çapındaki büyük merkezi kubbe, ikisi paye, dördü duvar paye olmak üzere altı dayanağa oturur. Yanında daha küçük ikişer kubbe ile örtülü kare bölümler vardır. Yapı, bir yenilik olarak enine dikdörtgen bir yapıdır. Bu planı Mimar Sinan İstanbul camilerinde daha gelişmiş biçimiyle uygulamıştır. Ayrıca, Osmanlı mimarisinde revaklı avlu ilk kez bu camide kullanılmıştır. Avlunun dört köşesine minareler yerleştirilmiştir. Üç Şerefeli Cami, bu özellikleriyle sonraki camilere öncü olan anıtsal bir yapıdır. Camiye adını veren üç şerefeli anıtsal minare, 67,62 m. yüksekliğindedir. Her şerefeye ayrı yollardan çıkılması ilginçtir. Minare kırmızı taştan zikzaklar ve ak karelerle devinim kazanmıştır.
Üç Şerefeli Camii mutlaka görülmeli. Her minaresinin farklı olması çok ilginç ve dikkat çekici. İçerisi oldukça geniş ve ferah, özellikle kubbedeki süslemeler çok güzel. Caminin avlusu da oturup dinlenmek için ideal bir yer. Hem mimarisiyle hem atmosferiyle insanı etkileyen bir yapı. Edirne’de mutlaka görülmeli.
Külliye, Üç Şerefeli Camii, saatli medrese, mektep, sebil, çeşme ve hazîreden meydana gelmektedir. Osmanlı cami mimarisinde çok kubbeli ulu camiler plânından ayrılarak, tüm mekânı kaplayan merkezi kubbeye geçişin ilk örneği olması bakımından Türk-İslâm mimarisinde çok önemli bir yere sahiptir.
Yapımı on sene süren caminin adı açılışında Yeni Muradiye, sonra Yeni Camii, daha sonra da günümüze kadar Üç Şerefeli Camii adıyla adlandırılmıştır.Halk arasında burmalı camii olarak da anılmaktadır.
H:841-M:1438, H:851-M:1447 yılları arasında II. Murad tarafından yaptırılmıştır. Caminin mimarı hakkında kaynaklarda değişik isimler olmasına rağmen Mimar Muslihuddin ve Şehâbeddin Usta’nın yaptığı kabul edilmektedir. XV. yüzyılın ikinci yarısında Peykler Medresesi külliyeye eklenmiştir. 1762 depreminde hasar gören cami 1763-64 yılında III. Mustafa tarafından onartılmıştır. Bu onarıma ilişkin kitâbe son cemaat yeri revakında, taç kapı eksenindeki kemerin aynalarında iki beyzî madalyon içinde yer almaktadır.
Üç Şerefeli Cami, batıdan doğuya doğru yükselen eğimli bir arazi üzerinde yerleşmiştir. Avlunun köşelerinde dört minare ve caminin güneyinde hazire yer alır. Yapı zaman içinde çeşitli onarımlar geçirmiş ancak bütünlüğü bozulmadan günümüze ulaşmıştır. Bununla birlikte caminin 1763 onarım keşif listesinde konusu geçen ancak günümüze ulaşmayan hünkâr mahfili abdesthanesi, helaları, su haznesi, su terazisi ve çeşmesinin yeri tespit edilememiştir.
24.10 m. çapındaki dördü duvara bağlı, ikisi bağımsız altı payenin taşıdığı büyük maksure kubbesi ile yanlarda çapı 10.80 m.’yi bulan ikişer kubbeyle örtülü dikdörtgen plana sahip harim kısmı ve dikdörtgen şadırvanlı, revaklı avlusu ile klasik öncesi dönemin en önemli yapılarından biridir.
Cami’nin bu geometrik tasarımı Mimar Sinan’ın birçok altıgen çardaklı yapısı için ilk örnek oluşturmuştur. Bu plânı Mimar Sinan İstanbul camilerinde daha gelişmiş biçimiyle uygulamıştır.. Aynı zamanda Osmanlı mimarisinde ilk kez revaklı avlu kullanılan camidir.
Caminin köşelerinde yer alan minarelerin dördü de farklı zamanlarda yapılmıştır. Bunlardan birincisi camiye adını veren üç şerefeli (zigzaglı) olanıdır. Cami ile birlikte yapılmış olan bu minareye üç ayrı yoldan çıkılmaktadır. Birinci yol, bir ve üçüncü şerefeye, ikinci yol, iki ve üçüncü şerefeye, üçüncü yol ise sadece üçüncü şerefeye çıkmaktadır. Baklava desenli minare ise Peykler Medresesi'nin yapımı sırasında Fatih Sultan Mehmed döneminde yapılmıştır. I. Ahmet döneminde yivli minare yapılırken, burmalı minare ise 3. Mustafa zamanında eklenmiştir.
Üç Şerefeli Camii, cümle kapısı ile anılmaktadır. Cümle kapısı; şadırvan bahçesinden camiye girişteki orta kapıdır. Revaklı avluya bakan bu taç kapıda mermer işlemeler öne çıkar. Cümle kapısı ile birlikte cami de dört kapı bulunmaktadır.
Cami’nin kıble yönündeki mezarlıkta; dönemin (1666-1875) ileri gelenlerinden vali, müderris, müftü vd. zatlarının kabirleri bulunmaktadır.
Mezarlıkta 195 mezar taşı yer almaktadır. Taşhan ve Sokullu Hamamı da caminin vakfiyeleri arasında yer almaktadır.
Evliya Çelebi yayımlamış olduğu seyahatnamesinde cami etrafının çiçek bahçeleriyle çevrilmiş olduğunu, mevsimine göre saflar arasında vazolar içinde çiçekler sıralandığını ve açık pencerelerden gelen çiçek kokularıyla namaz kılındığını bildirmektedir.
Camii, 1763 yılında gerçekleşen onarımdan sonra 1893- 1895 yılların da da onarım görmüştür. Cumhuriyet döneminde ise 1930-1960’lı yıllardaki onarımların ardından Vakıflar Bölge Müdürlüğü eliyle 1991 yılında geniş çaplı bir onarıma alınmıştır. 18 yıl gibi uzun bir süre sonunda Ağustos 2009 tarihinde onarımı tamamlanarak ibadete açılmıştır.
'Selimiye'nin yapısı, Eski Cami'nin yazısı, Üç Şerefeli Cami'nin kapısı'
Edirne'de Selimiye ile birlikte görülmesi gereken yerlerden biri. Çok güzel bir yapısı ve insanda hayranlık uyandıran estetik süslemeleri zarif bir mimarisi var.
Değerlendirme Yapın