Tarihi Kasr-ı Adalet (Yargıtay Binası)

Tarihi bina ihtişamlı bir yapısı var, Kırkpınar güreş alanının hemen arkasında yer alıyor, ekim 2024 te giriş yoktu, arka kısımda yoğun bir inşaat çalışması devam ediyor

Kırkpınarın içinden geçilerek ulaşılıyor. Saray bakıma alındığından kapalı, sadece resim çektiğim noktaya kadar ulaşabilirim.

Edirne Sarayiçinde bulunan bu yapı tarihimizin şuan ki işleyişini anlatıyor aslında, bizler tatil için gitmiş olduğumuz Edirne seyahatimizde bu yapıyı az da olsa görmek ve ziyaret etme şansımız oldu.Restorasyon çalışmaları olması sebebiyle tam istediğimiz gibi keşfedemedik bu eseri.Kanuni Sultan Süleyman'ın burada kanunlar yazdırdığı veya bugünün Cimer'i olan bir bölümünün olması gibi insanların, dik bir taş içerisine olumlu veya olumsuz düşüncelerini yazıp bıraktıkları ve yetkili kişilerin bu yazılanları değerlendirdiği söz konusu olduğu ve ayrıca ölüm cezası olan kişilerin kesik başlarının sergilendiği bir taşında bulunduğu burada anlatılmaktadır.Tamamıyla ziyaret edilebilmesi için 2 yıl süre gibi bir zaman restorasyon çalışmasının bitmesinin beklendiği açıklanmakta.

Eski Saray ve Adalet Kasrı'nın orası restorasyon yapılıyor. Adalet Kasrı'nı dıştan görme imkanınız oluyor. Buraya geliyorsanız göreceğiniz üç şey olabilir şuan için ; Adalet Kasrı, av köşkü ve Anıt ağaç. İlgilenen varsa bir de pehlivanların güreş alanı.

Adalet Kasrina Kırkpınar gureslerinin düzenlediği Sarayiçinde yer alır. Edirne Sarayına Kanuni Sultan Süleyman zamanında eklenmiş olup, Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Zeminle birlikte 4 katlı olan yapı, döneminde Divan-ı Humayun ve Yargıtay olarak kullanılmaktaydı.
Edirne Sarayından sağlam kalan tek yapıdır. Bu yapının sadeliği ve güzelliği Edirne Sarayı halen sapasağlam ayakta olsa idi, ne denli eşsiz bir yapı olurdu sorusuna cevap niteliğinde. Edirne Sarayının sağlam kalan ve ona dair ipucu veren kasır mutlaka görülmeli. Su sıralar tum saray alanı ile birlikte geçici olarak kapalı olsa da yakınından fotoğraflamak mümkün.

Halil İnalcık, "Osmanlı tarihinde İslamiyet ve Devlet" adlı eserinde "'Hükümdarın gücü askeri güce, askeri güç hazineye, hazine reayanın ödediği vergilere ve vergilerin artışı adalete bağlıdır.' Adalet mülkün temelidir. Bu pratik devlet teorisi nedeniyle Edirne ve İstanbul’da Adalet Kulesi ve Cihannümalar saraya hâkimdir ve sözde tüm ülkeyi gözetlemektedir." ifadesi ile Adalet Kasrının ülke yönetiminde ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır.

ADALET KASRI

Sarayiçi’nde, halkın Cephanelik Köprüsü olarak adlandırdığı, Fâtih Sultan Mehmed’in yaptırdığı köprünün başında bulunan kare planlı bu yüksek kule, Adalet Kulesi ve Kasrı olarak tanınmaktadır. 1085’te (1674-75) Âşık Ali Ağa (ö. 1088/1677) adına bir bostancı başı tarafından yazılan ve tek nüshası Rifat Osman Bey’in Balkan Savaşı sırasında evi yağma edildiğinde kaybolan Sarây-ı Cedîd-i Sultânî isimli Edirne Sarayı’nı anlatan risâleden Rifat Osman Bey’in naklettiğine göre, Adalet Kasrı’nın şehre bakan yüzünden elli adım kadar uzakta, bir buçuk zirâ yüksekliğinde altı tane mermer “ibret taşı” (seng-i ibret) dikili idi ve idam edilenlerin başları bunların üstüne konuluyordu. Yine Rifat Osman Bey’in bu risâleden naklettiğine göre, Adalet Kasrı’nın önündeki dikili sütunların hizasında ihtiyaç sahiplerinin dilekçeleri bostancılar tarafından alınarak kasırda bekleyen memura teslim edilirdi. Kule ve üstündeki kasır, adını bundan almış olmalıdır. Burasının Kanûnî Sultan Süleyman’ın emriyle, 968’de (1560-61) Mimar Sinan tarafından yapıldığı ileri sürülmekte ise de, bu hususta kaynak verilmediğinden bu bilginin doğruluk derecesini tesbit etmek mümkün değildir. Sinan’ın eserlerini sayan tezkirelerde de Adalet Kasrı’na rastlanmamaktadır.
Rifat Osman Bey tarafından, 1290 (1873-74) tarihinde çekildiği ileri sürülen fotoğraflarda Adalet Kasrı’nın üstünü örten piramit biçimindeki külâhın yok olduğu, ancak kulenin gövdesi ile kasrın duvarlarının sağlam durumda bulunduğu görülmektedir. Fakat sarayın bütünü ile yok olmasına sebep, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda burada depolanmış askerî malzemenin havaya uçurulmasıdır. Daha sonra harap ve yanık yapıların taşları, başta kışlalar olmak üzere çeşitli inşaatlarda kullanılmak üzere sökülürken, 1894-1896 yıllarında Adalet Kasrı’nın da yıkımına girişilmiştir. Rifat Osman Bey’in bildirdiğine göre o sıralarda Rusya’nın konsolosu olarak Edirne’de bulunan Leşin adındaki eski eserlere meraklı diplomat, Vali Abdurrahman Paşa’ya başvurarak bu tahribin önlenmesini istemişti. Ancak valinin bu uyarıya pek itibar etmemesi üzerine telgrafla saraya başvurup yıkımın durdurulmasını sağlamışsa da bu arada üstteki kasrın kâgir duvarlarının tamamı yıkılmıştı.
Adalet Kasrı’nın yalnız kule kısmının evvelce kasrın çıkmasını taşıyan konsollara kadar olan bölümü zamanımıza ulaşmıştır. Edirne Sarayı’nın ayakta kalabilmiş son parçası olan kulenin daha fazla harap olmasını önlemek üzere son yıllarda tamirine girişilerek bir ölçüde kurtarılmıştır. Bu tamirde kulenin üstündeki kasır eski resimlerine göre inşa edilmiş, tepedeki külâh yeniden yapılmış, ancak kasrın iç mimarisi ele alınmamıştır. Bu tamirle Adalet Kulesi hiç değilse eski biçimini alabilmiştir. Tamamen kesme taştan inşa edilen kule zeminden, üstteki kasrın tabanı seviyesine kadar yaklaşık 13-14 m. yükseklikte idi. Her bir kenarı 8 m. uzunluğunda kare planlı olan kulenin duvar kalınlığı içinde, üstü tonozlu bir merdiven ortadaki iki ara kat odalarına çıkışı sağladıktan başka, en üstteki kasra da ulaşmaya imkân veriyordu. Kuleye nazaran, konsollara oturmak suretiyle hafifçe dışarı taşan kasrın bir cephesinde altta üç, üstte de üç tane olmak üzere altı pencere açılmıştı. Eski fotoğraflarda diğer bir cephede ise yalnız dört pencere olduğu görülmektedir.
İçi, duvar ve tavanı muhtemelen zengin bir şekilde bezenmiş olan kasrın üstünün aslında piramit biçiminde kurşun kaplı ahşap bir külâh ile örtülmüş olduğu da bilinmektedir. Rifat Osman Bey, evvelce kasrın ortasında bir de havuz bulunduğunu yazmaktadır. 1855’e doğru çekilen bir fotoğraftan, geçen yüzyılın ortalarına kadar İstanbul’da Topkapı Sarayı’nın kulesinin tepesinde de aynen Edirne’de olduğu gibi bir odanın bulunduğu ve bunun da piramit biçiminde bir külâhla örtülü olduğu anlaşılmaktadır.

Edirne Sarayiçi’nde bulunan ve Adalet Kulesi olarak bilinen yapı; 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, burada bulunan Osmanlı cephaneliğinin patlaması sonucu başlayan ve günlerce süren yangınlarla yok olan meşhur Edirne Sarayı’ndan günümüze ulaşabilmeyi büyük ölçüde başarabilmiş, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Osmanlı’nın ulaştığı politik gücün adeta simgesi haline gelmiş, en belirgin yapıdır.

Edirne Sarayı'nın sağlam kalan tek binası olan Adalet Kasrı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1561 yılında Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Zeminle beraber dört katlı olup, üst katında mermer fıskiyeli bir havuz bulunur. Döneminde, Divan-ı Hümayun (Bakanlar Kurulu) ve Yargıtay olarak kullanılmaktaydı.

Maalesef şuanda kapalı durumdadır. (ileride açılmış durumda olabilir)

Maalesef kapalı ancak uzaktan bakılabiliyor. Kuleyi Edirne sarayına bağlayan köprüye de ulaşamıyorsunuz haliyle. Sadece yapıyı görmek için gitmeye değer mi tartışılır. Ancak yapının yanında yağlı güreşlerin yapıldığı alan var. Bu sayede burayı da görmüş olabilirsiniz.

Edirne Sarayı'nın sağlam kalan tek binası olan Adalet Kasrı, Kanuni Sultan Süleyman tarafından 1561 yılında Mimar Sinan’a yaptırılmıştır. Zeminle beraber dört katlı olup, üst katında mermer fıskiyeli bir havuz bulunur. Döneminde, Divan-ı Hümayun (Bakanlar Kurulu) ve Yargıtay olarak kullanılmaktaydı. Rivayete göre Sultan Süleyman imparatorluğun kanunlarını burada yazmıştır.